KRÓTKA INFORMACJA O POLSKIM SYSTEMIE OŚWIATY

KRÓTKA INFORMACJA O POLSKIM SYSTEMIE EDUKACJI 2021/22

 REFORMA SYSTEMU EDUKACJI

Od początku 2017 r. wprowadzana jest reforma oświaty, której głównym celem jest lepsze przygotowanie uczniów kończących cały cykl kształcenia do potrzeb rozwoju indywidualnego oraz potrzeb nowoczesnego rynku pracy, do czego potrzebny jest solidny fundament wykształcenia ogólnego.

Kluczowe elementy reformy to:

• Zmiana struktury systemu oświaty polegająca na wprowadzeniu długiej 8-klasowej szkoły podstawowej w miejsce 6-letniej szkoły podstawowej i 3-letniego gimnazjum
• Obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego dla 6-latków, w trakcie którego dziecko uczy się podstawowych umiejętności, a jego nauka, podobnie jak nauka w szkole jest objęta subwencją oświatową z budżetu państwa
• Zapewnienie darmowych podręczników
• Wydłużenie o rok cyklu kształcenia  ogólnego i zawodowego w szkołach średnich (4-letnie liceum ogólnokształcące oraz 5-letnie technikum)
• Wprowadzenie 3-letniego kształcenia branżowego (1 kwalifikacja w danym zawodzie) z możliwością nabywania dalszych kwalifikacji i przygotowania do matury w 2-letniej szkole branżowej II stopnia
• Upowszechnienie kształcenia dualnego realizowanego we współpracy z przedsiębiorcami
• Zwiększenie udziału pracodawców we współfinansowaniu kształcenia zawodowego.

Zmiany rozpoczęły się od roku szkolnego 2017/2018.

Zmiany strukturalne wprowadzane są na podstawie Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. „Prawo oświatowe” oraz na podstawie Ustawy „Przepisy wprowadzające Ustawę – Prawo oświatowe” z tego samego dnia.

Docelowa struktura szkolnictwa, według definicji w ustawie – Prawo oświatowe,  obejmuje:

• 8-letnią szkołę podstawową;
• 4-letnie liceum ogólnokształcące;
• 5-letnie technikum;
• 3-letnią branżową szkołę pierwszego stopnia;
• 2-letnią branżową szkołę drugiego stopnia;
• 3-letnią szkołę specjalną przysposabiającą do pracy;
• szkołę policealną.

Wprowadzenie branżowej szkoły I stopnia, w miejsce zasadniczej szkoły zawodowej, nastąpiło od 1 września 2017 r. Wprowadzenie branżowej szkoły II stopnia dla absolwentów branżowej szkoły I stopnia nastąpiło od roku szkolnego 2020/2021.
 

KSZTAŁCENIE OBOWIĄZKOWE

Kształcenie obowiązkowe trwa w Polsce  9 lat i obejmuje ostatni rok edukacji przedszkolnej oraz 8-letnią szkołę podstawową. ( OD ZERÓWKI DO 8 KLASY)

W polskim systemie edukacji oddzielono obowiązek szkolny i obowiązek nauki:

• Obowiązek szkolny (tj. obowiązek uczęszczania do  8-letniej szkoły podstawowej) dotyczy dzieci i młodzieży w wieku 7-15 lat.
• Obowiązek nauki odnosi się do młodzieży w wieku 15-18 lat  i może być realizowany w formie szkolnej lub pozaszkolnej (np. poprzez przygotowanie zawodowe u pracodawcy).

 ETAPY KSZTAŁCENIA

 WCZESNA EDUKACJA I OPIEKA

Placówki dla dzieci w wieku 0-3 lata:

• żłobki
• kluby dziecięce.

Uczęszczanie do żłobka jest nieobowiązkowe. Żłobki nie są częścią systemu edukacji, lecz podlegają Ministerstwu Rodziny i Polityki Społecznej.

Placówki dla dzieci w wieku 3-6 lat:

• przedszkola,
• oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych,
• zespoły wychowania przedszkolnego,
• punkty przedszkolne.

Edukacja przedszkolna jest nieobowiązkowa dla dzieci w wieku 3-5 lat a obowiązkowa dla 6-latków (roczne przygotowanie przedszkolne). Każdy 3-, 4- i 5-latek ma jednak prawo do skorzystania z miejsca w przedszkolu w swojej gminie, jeśli jego rodzice decydują się na korzystanie z opieki przedszkolnej.  Dzieci 7-letnie rozpoczynają obowiązkową naukę w klasie pierwszej szkoły podstawowej.

 SZKOLNICTWO PODSTAWOWE (ISCED 1+2)

Reforma polegała na wprowadzeniu jednolitej struktury obejmującej poziomy ISCED 1 i ISCED 2 (szkoła podstawowa + szkoła średnia I stopnia). Jest to 8-letnia szkoła podstawowa dla uczniów w wieku od 7 do 15 lat.

Nauka w 8-letniej szkole podstawowej obejmuje dwa etapy:

• klasy 1-3 (edukacja wczesnoszkolna),
• klasy 4-8 ( nauczanie w podziale na poszczególne przedmioty).

Na zakończenie klasy 8 szkoły podstawowej jest przeprowadzany ogólnokrajowy egzamin zewnętrzny.

 SZKOLNICTWO ŚREDNIE (ISCED 3)

Zdecydowana większość absolwentów dawnego gimnazjum i 8-klasowej szkoły podstawowej kontynuuje naukę w szkołach średnich II stopnia ogólnokształcących lub zawodowych, mimo że nie jest ona obowiązkowa (uczniowie podlegają jedynie obowiązkowi nauki).

Nowe typy szkół średnich (ponadpodstawowych) dla absolwentów 8-letniej szkoły podstawowej to:

• 4-letnie liceum ogólnokształcące
• 5-letnie technikum
• 3-letnia szkoła branżowa (I stopnia)
• 2- letnia szkoła branżowa (II stopnia) (działa od września 2020 r.).

Egzaminy

Uczniowie szkoły branżowej I stopnia i technikum mogą w trakcie trwania nauki lub po jej ukończeniu przystąpić do egzaminów potwierdzających kwalifikacje w danym zawodzie (stara formuła) lub egzaminu zawodowego (nowa formuła)  i uzyskać dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe lub dyplom zawodowy.

Uczniowie liceum ogólnokształcącego i technikum mogą po ukończeniu szkoły przystąpić do zewnętrznego egzaminu maturalnego. Umożliwia on uzyskanie świadectwa maturalnego, a jego posiadanie stanowi warunek wstępu na studia wyższe. Możliwość taką mają też uczniowie szkoły branżowej II stopnia.

SZKOLNICTWO POLICEALNE

Ten etap kształcenia jest zaliczany w polskim systemie edukacji do szkolnictwa na poziomie średnim. Szkoły policealne są przeznaczone dla osób posiadających wykształcenie średnie ogólne, pozwalają na uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe/ dyplomu zawodowego po zdaniu egzaminu. Nauka w szkole policealnej trwa od 1 roku do 2,5 lat. Uczniowie szkół policealnych zdają takie same egzaminy zawodowe jak uczniowie zasadniczych szkół zawodowych oraz techników.

 SZKOLNICTWO WYŻSZE

Programy kształcenia są realizowane przez dwa typy uczelni:

• uczelnie akademickie
• uczelnie zawodowe.

Oba typy uczelni prowadzą studia pierwszego i drugiego stopnia oraz jednolite studia magisterskie, natomiast jedynie uczelnie akademickie prowadzą studia trzeciego stopnia (doktoranckie) i mają uprawnienia do nadawania tytułu doktora.

Studia mogą mieć dwie podstawowe formy organizacyjne: stacjonarną i niestacjonarną.

Czas trwania studiów pierwszego stopnia to:

• 3-4 lata w przypadku tytułu zawodowego licencjata
• 3,5 – 4 lata w przypadku tytułu zawodowego inżyniera.

Posiadanie tytułu licencjata lub inżyniera uprawnia do podjęcia studiów drugiego stopnia. Studia drugiego stopnia trwają od 1,5 roku do 2 lat w zależności od kierunku studiów.

Studia na wybranych kierunkach są prowadzone jako jednolite studia magisterskie, które trwają 4-6 lat.

Studia pierwszego i drugiego stopnia oraz jednolite magisterskie kończą się egzaminem dyplomowym, po zdaniu którego studenci otrzymują dyplom ukończenia studiów wyższych.

Posiadanie tytułu magistra uprawnia do wykonywania danego zawodu i umożliwia wstęp na studia doktoranckie prowadzone w uczelniach i placówkach naukowo-badawczych, trwające od 3 do 4 lat.
 

EDUKACJA DOROSŁYCH

Ten etap kształcenia obejmuje uzupełnienie przez dorosłych wykształcenia szkolnego na poziomie podstawowym i średnim, a także uzyskiwanie i uzupełnianie kwalifikacji i umiejętności dla celów zawodowych i osobistych.

Kształcenie odbywa się w dwóch formach (szkolnej i pozaszkolnej) w:

• placówkach kształcenia ustawicznego i praktycznego
• w ośrodkach dokształcania i doskonalenia zawodowego
• ramach studiów podyplomowych w szkołach wyższych.

Istnieje także odrębny system szkolenia osób bezrobotnych oraz niektórych kategorii osób poszukujących pracy.

Szczegółowe informacje można znaleźć w poszczególnych rozdziałach opisu National Education Systems (Poland) oraz na stronach internetowych:

Ministerstwa Edukacji i Nauki,

Głównego Urzędu Statystycznego.